Διαδικτυακά αναλφάβητοι οι Έλληνες πολίτες

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ) μόνο το 18,2% των Ελλήνων πολιτών διαθέτουν ικανοποιητικές (μέτριες ή υψηλές δεξιότητες) στη χρήση του διαδικτύου, συγκριτικά με το 31% που αντιστοιχεί στο μέσο όρο των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παρόλο που το επίπεδο διαδικτυακού αλφαβητισμού του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της ΕΕ 27, για το σύνολο της υπό εξέταση περιόδου, η εξέλιξή του το ίδιο χρονικό διάστημα στο γενικό πληθυσμό της Ελλάδας αντικατοπτρίζει ρυθμούς βελτίωσης συγκρίσιμους με αυτούς της ΕΕ27.

Η αδυναμία πρόσβασης και χρήσης των ΤΠΕ αποτελεί ολοένα και περισσότερο σημαντική μορφή κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού. Το εμμένον ψηφιακό χάσμα, ειδικά σε σχέση με τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, επηρεάζει τη συνοχή και την ευημερία στην Ευρώπη και την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, η ηλεκτρονική ενσωμάτωση εξακολουθεί να αποτελεί κεντρική παράμετρο των πολιτικών επιλογών των επόμενων 5-10 χρόνων στην Ευρώπη και παγκοσμίως, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων σχετικά με την «πράσινη Κοινωνία της Γνώσης».

Απουσία ενδιαφέροντος

Στην Ελλάδα, η έλλειψη ενδιαφέροντος ή ανάγκης για τις ΤΠΕ και το διαδίκτυο οφείλεται κυρίως στην ανεπαρκή ευαισθητοποίηση των πολιτών, αλλά και στην ανεπαρκή τεκμηρίωση του αντίκτυπου της χρήσης των ΤΠΕ στην ποιότητα ζωής τους.

Καλύτερη ενημέρωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ της χρήσης των ΤΠΕ και της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας και συμμετοχής. Η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων οφείλεται κυρίως στην ανεπαρκή κατάρτιση των πολιτών και είναι σαφές ότι απαιτούνται προγράμματα ενίσχυσης

των δεξιοτήτων ΤΠΕ όλων των πολιτών, ειδικά αυτών που ανήκουν στις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.

Αποδεικνύεται ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της συχνής χρήσης του διαδικτύου και του διαδικτυακού αλφαβητισμού: η υστέρηση στη χρήση του διαδικτύου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων. Η βελτίωση του διαδικτυακού αλφαβητισμού των πολιτών είναι κατά την άποψη μας η πλέον επιτακτική και απαραίτητη προϋπόθεση για την περιφερειακή ανάπτυξη και την αξιοποίηση των υπό υλοποίηση ή υπό σχεδιασμό ευρυζωνικών υποδομών (π.χ. οπτικών ινών/FTTH ή VDSL) τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Το επίπεδο συχνής χρήσης του διαδικτύου στην Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της ΕΕ27 για όλες τις ειδικές ομάδες σε κίνδυνο ψηφιακού αποκλεισμού, με εξαίρεση αυτή των ανέργων στην οποία υπερτερεί. Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο ότι η ανεργία στην Ελλάδα πλήττει κυρίως τους νέους (το 19,2% των ανέργων στην Ελλάδα το 2008 ήταν νέοι 15 24 χρονών) , οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι ενεργοί χρήστες του διαδικτύου (το 2008 το 76,5% των νέων 15 24 χρονών ήταν συχνοί χρήστες διαδικτύου).

Στην Ελλάδα παρατηρείται χαμηλό ποσοστό χρήσης του διαδικτύου από τους μεσήλικες (55-64), σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό της ΕΕ27 Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι και τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΕ27 η αύξηση (ο ρυθμός βελτίωσης) της συχνότητας χρήσης του διαδικτύου από τις συγκεκριμένες ειδικές ομάδες του πληθυσμού για την περίοδο 2005 2008 ήταν σχετικά μικρή.

Το επίπεδο διαδικτυακού αλφαβητισμού του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά (κατά 13%) του μέσου όρου της ΕΕ27. Μόνον το 18,2% των Ελλήνων πολιτών διαθέτουν ικανοποιητικές (μέτριες ή υψηλές δεξιότητες) στη χρήση του διαδικτύου, συγκριτικά με το 31% που αντιστοιχεί στο μέσο όρο των χωρών μελών. Τονίζεται ότι το 2008, το 39,4% των Ελλήνων πολιτών είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο και το 34% από αυτούς έκανε συχνή (εβδομαδιαία) χρήση του διαδικτύου.

Υπάρχει βελτίωση

Διαπιστώνεται όμως ότι η εξέλιξη του διαδικτυακού αλφαβητισμού στο γενικό πληθυσμό της Ελλάδας κατά το ίδιο χρονικό διάστημα αντικατοπτρίζει ρυθμούς βελτίωσης συγκρίσιμους με αυτούς της ΕΕ27. Μέσα σε 3 χρόνια υπήρξε αύξηση του ποσοστού των Ελλήνων πολιτών με ικανοποιητικές δεξιότητες κατά 9,3%, αλλά και μείωση του ποσοστού των πολιτών χωρίς δεξιότητες κατά 7,7%. Το ποσοστό των Ελλήνων πολιτών με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων παρέμεινε σχετικά σταθερό γύρω στο 10% (συγκεκριμένα 9% 10,6%).

Το επίπεδο διαδικτυακού αλφαβητισμού για κάθε ειδική ομάδα του πληθυσμού στην Ελλάδα προκύπτει από την εξέλιξη του προτεινόμενου δείκτη Ι4-02: Ικανοποιητική ικανότητα χρήσης χρήσιμων επιγραμμικών υπηρεσιών για την περίοδο 2005-2007. Ο δείκτης Ι4-02 αντικατοπτρίζει το ποσοστό των πολιτών με ικανοποιητικές διαδικτυακές δεξιότητες ανά ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παρατηρείται ότι μέσα σε 3 χρόνια υπάρχει βελτίωση του διαδικτυακού αλφαβητισμού σ' όλες τις υπό εξέταση ομάδες, με εξαίρεση τους ηλικιωμένους (65-74 ετών) για τους οποίους το ποσοστό είναι ιδιαίτερα χαμηλό και παρέμεινε στάσιμο.

Σημαντική βελτίωση κατά 12,6% παρατηρείται στο ποσοστό των ανέργων Ελλήνων πολιτών με ικανοποιητικές δεξιότητες χρήσης διαδικτύου. Για τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες η βελτίωση του ποσοστού των πολιτών με ικανοποιητικές δεξιότητες διαμορφώθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα, μεταξύ 1,6% (για τους οικονομικά ανενεργούς πολίτες) και 7,1% (για τις γυναίκες) μέσα στην τριετία.

Το χάσμα διαδικτυακού αλφαβητισμού μεταξύ του γενικού πληθυσμού και των ειδικών υπό εξέταση ομάδων προκύπτει από την εξέλιξη του προτεινόμενου «Δείκτη απόστασης διαδικτυακού αλφαβητισμού» ή «internet literacy disparity index». Διαπιστώνεται ότι στην Ελλάδα οι ειδικές ομάδες μπορούν να καταταγούν σε τρεις κατηγορίες ως προς το ρυθμό μείωσης του χάσματος (δηλαδή το ρυθμό σύγκλισης των διαδικτυακών δεξιοτήτων τους με αυτές του γενικού πληθυσμού) με την πάροδο του χρόνου.

Μείωση χάσματος διαδικτυακού αλφαβητισμού

Το χάσμα διευρύνεται για τους ηλικιωμένους και για τα άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Το χάσμα παραμένει σχετικά σταθερό για τους οικονομικά ανενεργούς, τις γυναίκες και τους μεσήλικες.

Το χάσμα μειώνεται για τους διαμένοντες σε αγροτικές περιοχές και για τους άνεργους πολίτες.

Η μείωση του χάσματος διαδικτυακού αλφαβητισμού για τους ανέργους εν μέρει μπορεί να οφείλεται στο ότι η ανεργία στην Ελλάδα πλήττει κυρίως τους νέους, οι οποίοι είναι οι πλέον ψηφιακά εγγράμματοι πολίτες. Μπορεί επίσης να οφείλεται στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων κατάρτισης ανέργων του ΟΑΕΔ και άλλων φορέων τα τελευταία χρόνια.

Η μείωση του χάσματος για τους διαμένοντες σε αγροτικές περιοχές πιθανόν να οφείλεται στην πρόσφατη έντονη ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας ειδικά στις αγροτικές περιοχές και κυρίως μέσω του έργου «Ανάπτυξη ευρυζωνικών υποδομών στην Ελληνική Περιφέρεια», ύψους 210 εκατ., με παράλληλη ενίσχυση της ζήτησης ευρυζωνικών υπηρεσιών. ΄

Όσον αφορά στη σύγκριση του χάσματος διαδικτυακού αλφαβητισμού μεταξύ των ειδικών υπό εξέταση ομάδων και του γενικού πληθυσμού σε Ελλάδα και ΕΕ27, είναι σαφές ότι το χάσμα διαδικτυακού αλφαβητισμού των ειδικών ομάδων στην Ελλάδα με εξαίρεση αυτή των ανέργων, είναι σημαντικά μεγαλύτερο του αντίστοιχου της ΕΕ27.

Υπογραμμίζεται όμως ότι ο ρυθμός μείωσης του χάσματος διαδικτυακού αλφαβητισμού είναι μεγαλύτερος στην Ελλάδα για τους ανέργους και τους διαμένοντες σε αγροτικές περιοχές στην υπό εξέταση περίοδο (2005-2007).

Γ. Σ.

Από την εφημερίδα Νέος Τύπος