«...Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν...»

...το βράδυ της Παρασκευής λάβαμε από Βολιώτη με σπουδές Οικονομίας και Λογιστικής, ο οποίος εργάζεται ως υψηλόβαθμο στέλεχος σε ξενοδοχειακή μονάδα στην Κρήτη και διαβάζει τον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ καθημερινά από την ηλεκτρονική του έκδοση, το κείμενο που ακολουθεί. Το δημοσιεύουμε με ελάχιστες παρεμβάσεις, γιατί αποδεικνύει με τρόπο γλαφυρό και εκλαϊκευμένο την πορεία του δημόσιου χρέους και της οικονομικής μας κατάντιας. Κατόπιν επιθυμίας του δημοσιεύουμε μόνο τα αρχικά του (Α.Κ.) μαζί με τις ευχαριστίες μας για τον κόπο του να συγκεντρώσει τόσα πολλά και εξόχως ενδιαφέροντα στοιχεία με τρόπο και να μας τα παραθέσει με τρόπο αντικειμενικό και αδιαμφισβήτητο. Γράφει λοιπόν ο φίλος αναγνώστης:

«Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα το κράτος που μας φιλοξενεί (και για λόγους συντομίας και μόνο θα αναφέρεται Ελλάδα από δω και στο εξής) βρίσκεται στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης. Είναι συμπτωματικό; Είναι ξαφνικό κα αναπάντεχο; Όχι, πρόκειται για ένα ιστορικό επακόλουθο και μία ιστορική συνέχεια των κατά συρροή ληστρικών επιδρομών των πολιτικών, αφεντικών και τραπεζών, σε βάρος της εργατικής και αγροτικής τάξης, των οικονομικά ασθενέστερων και των μεταναστών.

Από την επανάσταση του 1821, δηλαδή πριν την σύσταση του, το ελληνικό κράτος βρίσκεται χρεωμένο στις Μεγάλες Δυνάμεις. Το 1824 η Ελλάδα συνάπτει το πρώτο δάνειο αξίας 800.000 στερλινών από το... φιλικά προσκείμενο αγγλικό βασίλειο. Στα ταμεία του πρώιμου κρατιδίου φτάνουν όμως μόνο 308.000 στερλίνες, τα υπόλοιπα ήταν τραπεζικά έξοδα και έξοδα κίνησης της αποστολής από την Αγγλία! Ακολούθησε ακόμη ένα δάνειο της τάξης των 2.000.000 στερλινών, εκ των οποίων κατέληξαν στα ελληνικά ταμεία μόλις 190.000! Από τις 1.100.000 στερλίνες θα κρατηθούν διάφορα ποσά για τόκους, έξοδα, μεσιτικά και προηγούμενα δάνεια συνολικού ύψους 529.000 στερλινών. Το 1827 ήλθε η πρώτη ουσιαστική πτώχευση λόγω αδυναμίας καταβολής των τοκοχρεολυσίων των δανείων του 1824 και 1825.

Δύο χρόνια αργότερα ο τέως υπουργός εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και μετέπειτα έλληνας Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας για να συστήσει το κράτος εξέδωσε τα πρώτα ακάλυπτα ελληνικά χαρτονομίσματα.  

Το 1843 ήλθε η δεύτερη πτώχευση, αφού το Λονδίνο και το Παρίσι πρώτα αρνήθηκαν να δανείσουν τον Καποδίστρια, στη συνέχεια δάνεισαν τον Οθωνα με 60 εκατ. φράγκα, από τα οποία τα 33 εκατ. πήγαν αμέσως για την αποπληρωμή των «Δανείων της ανεξαρτησίας». Τα υπόλοιπα χρήματα δόθηκαν για την εξαγορά της Αττικής, της Εύβοιας και της Φθιώτιδας από την παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ άλλο ένα μεγάλο ποσοστό του δανείου δικαιολογήθηκε ως έξοδα συντήρησης βαυαρικών στρατευμάτων στο ελληνικό κρατίδιο!

Για μεγάλο διάστημα επικράτησε ο εσωτερικός δανεισμός και ο εξωτερικός υποχώρησε αισθητά, μέχρι που το 1879 ξεκινά μια δεκαπενταετία ραγδαίας αύξησής του που οδήγησε τη χώρα στο τέλος του 1893 να χρωστά στο εξωτερικό 585,4 εκατ. φράγκα και να πτωχεύει για τρίτη φορά διά στόματος Χαρίλαου Τρικούπη.

Τα χρήματα είχαν και πάλι χρησιμοποιηθεί για εξυπηρετήσεις παλαιών δανείων, είχαν επενδυθεί σε μια σειρά δημοσίων επενδύσεων και ανάπτυξης υποδομών, ενώ επιπλέον χρησιμοποιήθηκαν για την εξαγορά και άλλων επαρχιών στη Θεσσαλία, για τη χρηματοδότηση του «Κρητικού ζητήματος» και για προμήθειες πολεμικού υλικού.

Σημειώνεται και εδώ ότι το 35% υπολογίζεται ότι δεν έφτασε ποτέ στο κράτος ως συνήθως... Έτσι ο δανεισμός είναι τόσο δυσβάσταχτος, που η πτώχευση έρχεται αναπόφευκτα.

Η συνέχεια θέλει στην εξουσία ψευτοπατριώτες, δημαγωγούς και η χώρα που μας φιλοξενεί μπαίνει σε κατάσταση προ πολέμου, για την απελευθέρωση και άλλων εδαφών και τη δημιουργία της μεγάλης πατρίδας.

Το 1897 οι Οθωμανοί φτάνουν περίπου έξω από τη Λαμία και οι Μεγάλες Δυνάμεις τους ανακόπτουν την πορεία. Την επομένη του «Ατυχούς πολέμου», χωρίς να υπάρξει «τυπική» πτώχευση, οι δυνάμεις εγκαθιστούν Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο στη χώρα, ο οποίος ΔΟΕ διατηρήθηκε έως το 1978!!!

Η αρχή του νέου αιώνα βρίσκει την Ελλάδα πάλι σε πολεμική εμπλοκή, Μακεδονικό και Βαλκανικοί Αγώνες. Κατά την περίοδο 1900-1914 συνομολογούνται δάνεια ύψους 521 εκ. φράγκων, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν καθαρά για πολεμική χρήση στα βαλκάνια, για εξαγορά νέων περιοχών σε Μακεδονία-Θράκη και για αποπληρωμή των παλαιότερων δανείων φυσικά.

Στη συνέχεια ο μεγαλοϊδεατισμός των τριών ηπείρων και των πέντε θαλασσών θα βιώσει τη Μικρασιατική καταστροφή.

Η οικονομική πορεία διαρθρώνεται από τις μεγάλες, έκτακτες πολεμικές δαπάνες (περίπου 6,2 δισ. δρχ.). Είναι περίοδος έξαρσης του εσωτερικού δανεισμού και σχεδόν εξάλειψης του εξωτερικού.

Στον εξωτερικό δανεισμό υπάρχουν δύο μυστικά γερμανικά δάνεια, από 40 εκ. μάρκα έκαστο προς την κυβέρνηση Σκουλούδη το 1915 και 1916. Τα δάνεια κρατήθηκαν εντελώς μυστικά, ακόμα και από τη Βουλή και ουδαμού αναγραφόμενα. Η μυστικότητα αυτή θα αποτελέσει θέμα της ποινικής δικαιοσύνης το 1918. Στο ειδικό δικαστήριο ο Σκουλούδης θα υποστηρίξει ότι κρατήθηκε μυστικό για να μην εκληφθεί ως ένδειξη γερμανοφιλίας.

Τέλος υπήρξε ένα μικρό δάνειο καναδικό 8 εκ. δολ. Επίσης και ένα για την εξαγορά, από τη Γαλλία, της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσ/κης-Κων/λης, την οποία είχε καταλάβει ο ελληνικός στρατός το 1913.

Μέχρι το 1922 εκδίδονται 1,5 δισ. δραχμές χωρίς κανένα αντίκρισμα, όλα για τις ανάγκες του πολέμου. Παρά την ήττα όμως στη Μικρά Ασία, η πτώχευση έχει αποφευχθεί με το Α Αναγκαστικό Δάνειο που επιβάλλεται από τον υπουργό Οικονομικών Π. Πρωτοπαπαδάκη, ο οποίος κόβει στη μέση τα χαρτονομίσματα, κρατά το ένα μέρος στην κυκλοφορία και ανταλλάσσει το άλλο με τίτλους εσωτερικού δανείου!

Η Ελλάδα είναι για άλλη μία φορά στα όρια της πτώχευσης, όμως την αποφεύγει χάρη νέου δανεισμού από την Κοινωνία των Εθνών υπέρ των προσφύγων, θυμάτων της εθνικής έξαρσης στη Μικρά Ασία.

Από το 1924 μέχρι το 1930 εισέρρευσαν στην Ελλάδα 900 εκ. χρυσά φράγκα. Τον ρόλο του τοκογλύφου - εθνικού ευεργέτη ανέλαβαν οι ΗΠΑ και Αγγλία κατά 80% και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες το υπόλοιπο 20%. Το τραγελαφικό είναι ότι συνολικά την περίοδο 1824-1932 είχαμε δανεισθεί από το εξωτερικό 2,2 δισ. χρυσά φράγκα, ενώ είχαμε αποσβήσει 2,38 δισ. χρ. φρ. δηλαδή 183 εκ. περισσότερα από όσα είχαμε δανεισθεί και πάλι χρωστούμε 2 δισ. χρ. φρ. λόγω των «εξαιρετικών» συμβάσεων που υπέγραψαν οι κυβερνήσεις! Το 1932 αναπόφευκτα είχαμε την τέταρτη πτώχευση!

Μέχρι το 1945 δεν θα υπάρξει νέος εξωτερικός δανεισμός, ενώ θα παγώσει, λόγω παγκόσμιας κρίσης και Β Παγκόσμιου Πολέμου, η αποπληρωμή των παλαιών δανείων. Ακολουθεί η μεταπολεμική περίοδος, ο εμφύλιος και η εθνική ανασυγκρότηση της χώρας από τον Τrumanη με το σχέδιο Μarshal. Μέχρι το 1955 η Ελλάδα είχε συνάψει δάνεια ύψους 145 εκ. δολαρίων. Έπεται μια δεκαετία βαθειάς πολιτικής αστάθειας υπό Καραμανλή και Παπανδρέου, όπου η χώρα δανείζεται ανά 6 μήνες το ποσό των 406 εκ. δολαρίων! ΗΠΑ, Αγγλία και Δυτ. Γερμανία ήταν αυτή τη φορά οι… εθνικοί χορηγοί.

Από το επόμενο διάστημα 1967-1974 εμφανίζεται για πρώτη φορά η δημιουργική λογιστική. Ξαφνικά οι «πατριώτες» συνταγματάρχες βάζουν την ελληνική φεουδαρχία σε γύψο και σταματά ο εξωτερικός δανεισμός. Με την μορφή που τον γνωρίζαμε...γιατί από συστάσεως του ελληνικού κράτους είχαμε συνηθίσει τον απευθείας δανεισμό της ελληνικής οικονομίας από τους κλασικούς μας… ευεργέτες, ΗΠΑ, Αγγλία. Γαλλία, Γερμανία αλλά και άλλους μικρότερης εμβέλειας σπόνσορες, όπως π.χ. η Αίγυπτος.

Τότε λοιπόν αρχίζουν να λαμβάνουν δάνεια όλοι εκείνοι οι εργολάβοι, μηχανικοί και επιχειρηματίες, βιομήχανοι που αποτελούν μέχρι και σήμερα τον κορμό της ελληνικής οικονομίας με εγγυητή το ελληνικό δημόσιο. Έπαψε λοιπόν να δανείζεται το κράτος και δανείζονταν απευθείας οι ομοφρονούντες με εγγυητή το ελληνικό κράτος! Δάνεια που φυσικά δεν αποπληρώθηκαν ποτέ από τους ίδιους, αλλά χρέωσαν το ελληνικό δημόσιο με αρκετά δισ. δραχμές!

Στη μεταπολίτευση το γεγονός που συντέλεσε στην αύξηση του δημόσιου χρέους ήταν η διεύρυνση του κράτους και των δημοσίων οργανισμών αλλά και η κρατικοποίηση αρκετών χρεωκοπημένων επιχειρήσεων μετά το 1981. Οι προϋπολογισμοί του κράτους μετά το 1974 πέφτουν στην κυριολεξία έξω, φτάνοντας το έλλειμμα στο 26, 1% του ΑΕΠ. Τα ελλείμματα αυτών των προϋπολογισμών καλύπτονται όλα από νέα δάνεια ύψους 18,4 δισ. δολαρίων. Το 1985 βρίσκει την Ελλάδα με την παγκόσμια πρωτιά στο κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος!

Στη συνέχεια όμως ο δανεισμός του κράτους άρχισε να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο, με το δημόσιο χρέος να φτάνει το 1999 στο 80% του ΑΕΠ. να εκτινάσσεται στο 111,6% το 1993 και σήμερα σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφονται έχει διαμορφωθεί το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης για το 2009 στα 300,8 δισ. ευρώ, που σημαίνει με βάση το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν το 125,3%!

Για το επόμενο έτος η εκτίμηση είναι ότι θα διαμορφωθεί στα 326,305 δισ. ευρώ που φτάνει το 133,6%, κάτι που συμπίπτει απόλυτα με τις πιο δυσμενείς προβλέψεις των διεθνών οργανισμών. Ενώ μόνο για το 2009 ο δανεισμός του ελληνικού κράτους ήταν 54 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα 18 δισ. προορίζονταν για τις τράπεζες.

Επιγραμματικά αναφέρουμε, χρέος κεντρικής κυβέρνησης 2009 300,80 δισ., δάνεια επιχειρήσεων από τράπεζες 132,23 δισ., στεγαστικά δάνεια από τράπεζες 79,14 δισ., καταναλωτικά δάνεια από τράπεζες 6,44 δισ., επίσημα χρέη εργοδοτών προς τα ταμεία 9.00 δισ., χρέη προς την εφορία 20,00 δισ., εγγυήσεις ένοπλων δυνάμεων 25,00 δισ., μεταχρονολογημένες επιταγές 360 δισ. Σύνολο 962,61 δισ. ευρώ! Τόσα έχουμε στην καμπούρα μας ως λαός και τα οποία με τον έναν ή άλλο τρόπο πρέπει να αποπληρώσουμε».

Χρήστος Μπουκώρος

Από την εφημερίδα Ταχυδρόμος