Καλπάζει η ανεργία, καταρρέουν οι τιμές

ΣΕ ΔΕΙΝΗ ΘΕΣΗ Ο ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΟΠΟΥ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΠΑΓΩΜΕΝΕΣ * Μειωμένο κατά 14,40% το αγροτικό εισόδημα * Πέφτει και ο αγροτικός πληθυσμός

Σημαντική αύξηση της τάξης του 16,87% παρουσιάζει η ανεργία στις αγροτικές περιοχές της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία που θα παρουσιάσει αύριο η διοίκηση της ΠΑΣΕΓΕΣ στον πρωθυπουργό κ. Κώστα Καραμανλή, ενώ παρουσίασε ήδη στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ κ. Γιώργο Παπανδρέου.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ), ο αριθμός των ανέργων στις αγροτικές περιοχές αυξήθηκε από 72,3 χιλιάδες το πρώτο τρίμηνο του 2008 σε 84,5 χιλιάδες το πρώτο τρίμηνο του 2009.

Το ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι δεν φαίνεται να αντιστρέφεται αυτή η τάση καθώς η απασχόληση και οι επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα μειώνονται, ενώ οι τιμές σε πολλά (βασικά) αγροτικά προϊόντα έχουν καταρρεύσει.

Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, οι απασχολούμενοι στον πρωτογενή τομέα ήταν το 2008 το 11,38% του συνολικού αριθμού απασχολούμενων, ενώ το 2000 ήταν το 16,98%.

Η κατάσταση στον πρωτογενή τομέα επιδεινώθηκε το 2008 και με την κατάρρευση των τιμών παραγωγού σημαντικών αγροτικών προϊόντων (σιτηρά-καλαμπόκι, ελαιόλαδο, φρούτα, βαμβάκι). Έχει εξάλλου ήδη καταγραφεί - και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, η εξαιρετικά μεγάλη πτώση των τιμών σε μια σειρά σημαντικών προϊόντων, όπως το ελαιόλαδο (-20%), τα φρούτα (μήλα: - 48%, ροδάκινα: - 43%), το αγελαδινό γάλα (-14%) αλλά και όλα τα αμπελοοινικά προϊόντα, αναφέρει στη μελέτη της η ΠΑΣΕΓΕΣ.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το αγροτικό εισόδημα μειώθηκε κατά 14,40% το 2008, μείωση που είναι μεγαλύτερη ακόμη και απ’ αυτή του 2004 (-9,45%). Υπενθυμίζεται ότι το 2007 είχε γνωρίσει ελαφρά αύξηση (0,75%), το 2006 ακόμη μεγαλύτερη αύξηση (2,65%) ενώ είχε μειωθεί κατά -1,98% το 2005.

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Αρνητικές είναι οι εξελίξεις και στην αγροτική παραγωγή. Ιδιαίτερα από το 2006 που άρχισε η εφαρμογή της νέας ΚΑΠ σημειώνεται σημαντική κάμψη στην παραγωγή των περισσότερων αγροτικών προϊόντων, με χαρακτηριστικότερες εκείνες του καπνού (-82%) και των τεύτλων (-59%).

Εξαιρετικά σημαντική όμως ήταν η μείωση της παραγωγής και σε μια σειρά άλλων προϊόντων - που κυρίως οφείλεται στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στη διετία 2006-2007, όπως στη σταφίδα (-63%), στο βαμβάκι (-47%), στο ελαιόλαδο (-31%), στο μέλι (-33%) στο σκληρό σιτάρι (-24%), στη βιομηχανική τομάτα (-19%), στο κρασί (-15%).

ΙΣΟΖΥΓΙΟ

Το 2008 παρουσίασε επιδείνωση το εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών-διατροφικών προϊόντων σε σχέση με το προηγούμενο έτος, φθάνοντας στο επίπεδο των 2,7 δισ. ευρώ περίπου από 2,6 δισ. ευρώ το 2007 (αύξηση μεγαλύτερη του 3,5%). Η αρνητική αυτή εξέλιξη, που αποτελεί πλήγμα στη μειούμενη ανταγωνιστικότητα των αγροτικών προϊόντων, συνδέεται κατά την ΠΑΣΕΓΕΣ, άμεσα με το έλλειμμα εξωστρέφειας του αγροτικού τομέα αλλά και με την αλλαγή του διατροφικού μοντέλου το οποίο δίνει έμφαση στα προϊόντα ζωικής προέλευσης, στα οποία η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ελλειμματική καθιστώντας προφανή την ανάγκη της με κάθε τρόπο στήριξης της κτηνοτροφίας.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Κι ενώ η κατάσταση επιδεινώνεται, λύση δεν φαίνεται ούτε από τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, αφενός λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων κι αφετέρου λόγω των μειωμένων πόρων.

Σύμφωνα με την ΠΑΣΕΓΕΣ, «το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 παρουσιάζει εξαιρετικά σημαντική καθυστέρηση. Από την έγκρισή του, τον Νοέμβριο του 2007, μέχρι σήμερα δαπανήθηκε ένα διάστημα 21 και πλέον μηνών για την προετοιμασία κανονιστικών διαδικασιών, πράξεων και αποφάσεων με αποτέλεσμα να καθυστερεί η έναρξη υλοποίησης του συνόλου σχεδόν των μέτρων. Οι καθυστερήσεις αυτές είχαν ως συνέπεια να πραγματοποιηθούν ελάχιστες πληρωμές Δημόσιας Δαπάνης μέχρι τέλους του 2008. Πραγματικά, από τη συνολική διατιθέμενη Δημόσια Δαπάνη του Προγράμματος, ύψους 5,078 δισ. ευρώ, οι πληρωμές της Δημόσιας Δαπάνης του προγράμματος, που ανέρχονται σε 290 εκατ. ευρώ (ποσοστό 5,7%), το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αφορούν σε ανειλημμένες υποχρεώσεις της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η κάλυψη της πληρωμής της εξισωτικής αποζημίωσης των δικαιούχων του έτους 2007 (140 εκατ. ευρώ).

Ελάχιστοι είναι εξάλλου οι διατιθέμενοι πόροι για επενδύσεις στον αγροτικό τομέα, τόσο εκείνες που αναφέρονται στην πρωτογενή παραγωγή, όσο και αυτές που αφορούν στη μεταποίηση. Το μέτρο που αναφέρεται στον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων (σχέδια βελτίωσης), προϋπολογίζει συνολική δημόσια δαπάνη της τάξεως των 440 εκατ. ευρώ. Τονίζεται όμως ότι στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται και ανειλημμένες υποχρεώσεις από το Γ΄ ΚΠΣ, ύψους 230 εκατ. ευρώ, οι οποίες θα καλύψουν σημαντικό μέρος των διατιθέμενων πόρων. H δυνατότητα υλοποίησης νέων επενδύσεων συνεπώς είναι εξαιρετικά περιορισμένη, αφού οι πόροι που διατίθενται κινούνται στο επίπεδο των 200 εκατ. ευρώ για το σύνολο της Προγραμματικής Περιόδου. Η ΠΑΣΕΓΕΣ έχει επανειλημμένα προτείνει τη σημαντική αύξηση της δαπάνης του μέτρου αυτού, γεγονός που δεν διασφαλίζεται ούτε με την προτεινόμενη αναθεώρηση.

Από την άλλη πλευρά, παρατηρείται σημαντική μείωση των επενδύσεων στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, σε σχέση με εκείνους που διατέθηκαν για το αντίστοιχο μέτρο (2.1) του προηγούμενου προγράμματος. Η δημόσια δαπάνη που διατίθεται στο νέο Πρόγραμμα, ανέρχεται σε 300 εκατ. ευρώ και είναι μειωμένη κατά 58% περίπου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γ΄ ΚΠΣ (722 εκατ. ευρώ). Πρόκειται συνεπώς για μια δραστική περικοπή, η οποία δεν φαίνεται να είναι ασύνδετη με τις αδυναμίες χειρισμού του μέτρου αυτού από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης».

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΣΕΓΕΣ

Οι προτάσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ για την αντιστροφή της κατάστασης αυτής εξειδικεύονται:

Σε μέτρα άμεσης υλοποίησης, όπως:

• Τριετής αναστολή πληρωμών (πάγωμα) όλων των χρεών των αγροτών και των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων.

• Αύξηση της επιστροφής ΦΠΑ προς τους αγρότες σε ποσοστό 12% και 15% για προϊόντα σε κρίση.

• Επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Πετρελαίου σε ποσοστό 4% επί των τιμολογίων πώλησης αγροτικών προϊόντων .

• Ενίσχυση των επενδύσεων στον πρωτογενή τομέα με ριζική τροποποίηση του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013.

• Χρηματοδοτική στήριξη των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων για την απορρόφηση των προϊόντων που παραμένουν αδιάθετα παράλληλα με τη ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών τους προς το Δημόσιο.

• Αποσαφήνιση του ρόλου του ΕΛΓΑ ως αμιγώς ασφαλιστικού φορέα με παράλληλη υιοθέτηση ενός νέου κανονισμού ασφάλισης φυτικής και ζωϊκής παραγωγής. Ο νέος ρόλος του ΕΛΓΑ προϋποθέτει τον οικονομικό διαχωρισμό των ΠΣΕΑ από τον ΕΛΓΑ με την κάλυψη όλων των δαπανών ΠΣΕΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ανάληψη των δανειακών υποχρεώσεων , τα οποία είναι με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, από τον κρατικό προϋπολογισμό.

• Δημιουργία Ταμείου Εγγυοδοσίας τόσο για αγρότες επενδυτές, όσο και για τις μικρομεσαίες αγροτικές - συνεταιριστικές επιχειρήσεις.

Σε μέτρα μεσο-μακροπρόθεσμης απόδοσης, όπως:

• Εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών (Καταβολή αγροτικής σύνταξης 600 ευρώ το μήνα από τον ΟΓΑ και μέχρι να εφαρμοστεί αυτό χορήγηση του επιδόματος του ΕΚΑΣ στους συνταξιούχους του ΟΓΑ, αναβάθμιση πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στους ασφαλισμένους του ΟΓΑ, πρόσθετα ζητήματα που χρήζουν ρύθμισης όπως: Ασφάλιση μελών «γυναικείων» αγροτουριστικών συνεταιρισμών στον ΟΓΑ, πλήρης διαδοχική ασφάλιση, ασφάλιση αλλοδαπών, βρεφονηπιακοί σταθμοί, κ.τ.λ.).

• Υιοθέτηση πολιτικής επαγγελματικής εκπαίδευσης για τους αγρότες και ιδιαίτερα τους νέους αγρότες και αναβάθμιση της γεωργικής έρευνας που θα συνδέεται με τις ανάγκες της αγροτικής οικονομίας.

• Διαχείριση των υδάτινων πόρων στον αγροτικό τομέα με την εφαρμογή ενιαίου μοντέλου διαχείρισης του αρδευτικού νερού ( η ΠΑΣΕΓΕΣ μέσω του Ινστιτούτου της Αγροτικής και Συνεταιριστικής Οικονομίας, έχει ήδη καταθέσει σχετική μελέτη εφαρμογής).

• Προώθηση πολιτικών Αγροτικής Ανάπτυξης και Πράσινης Ανάπτυξης που προσφέρει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στον χώρο παραγωγής ανταγωνιστικών αγροτικών προϊόντων και στην δημιουργία εισοδήματος.

• Υιοθέτηση πολιτικής γης με σαφείς όρους σχετικά με τις χρήσεις γης

• Αναδιάρθρωση των Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων με θεσμικές παρεμβάσεις, συγχωνεύσεις σε περιφερειακό -νομαρχιακό επίπεδο, ρυθμίσεις χρεών αλλά και ρυθμίσεις για το πλεονάζον προσωπικό τους και επίλυση εκκρεμοτήτων με νομοθετικές ρυθμίσεις και σε συνάρτηση με τις όποιες θεσμικές παρεμβάσεις.
Του Γιώργου Μακρή
Από την εφημερίδα Ελευθερία